Društvo

ANKETA SN: NAŠI NA SVETSKOM PRVENSTVU U JUŽNOJ AFRICI?

Bravo za Radomira Antića!

Učesnici ankete “Starčevačkih novina“ listom hvale uspeh naše fudbalske reprezentacije, ističući važnu ulogu selektora Antića. Očekuje se dobar nastup i na Prvenstvu.

Radovan Vlahović	Miloš Simijonović	Ljubinko Milić	Svetozar Đuras
Darko Savić	Željko Radočaj	Josif Omorac	Goran Krsmanović

Radovan Vlahović:

- Napokon da pokažemo da znamo da igramo fudbal. Lepo je to što smo uspeli da se kvalifikujemo na svetsko prvenstvo i to pre svega zahvaljujući jednom čoveku, Radomiru Antiću.

Miloš Simijonović:

- Mislim da Radomir Antić to strašno lepo i uspešno radi. Smatram da će on u Južnoj Africi da napravi jako dobar rezultat. Iskreno se nadam da ćemo se radovati  uspesima naših fudbalera.

Ljubinko Milić:

- Naši su ovo odigrali super, mada je moglo i bolje. Mislim da će biti uspešni i u Južnoj Africi. Trebalo bi povesti i neke mlađe fudbalere i naravno potrebno je više ulagati u sport.

Svetozar Đuras:

- Sve ovo dobro u našem fudbalu je doneo onaj bivši igrač, mislim Sarajeva. Kad je taj Antić došao naši su počeli da igraju sa kratkim dodavanjima što je popravilo rezultat.

Darko Savić:

- Nisam ni sumnjao u kvalitet naše reprezentacije. Srbija je uvek bila dobra i nadam se da ćemo tamo, pošto smo se kvalifikovali  za svetsko prvenstvo, ovaj put doći do finala.   

Željko Radočaj:

- Sport ne pratim uopšte. Nekad sam trenirao džudo i to me zanima. Ponekad odem na neki turnir u gradu i pratim naš džudo klub “Jočić“ Volim i biciklizam dok me ostali sportovi uopšte ne interesuju.

Josif Omorac:

- Iskreno se nisam nadao da ćemo proći kvalifikacije jer je grupa bila izuzetno teška. Antić je napravio strašan tim i nadam se da ćemo tamo postići zapažen uspeh i ako se ne nadam baš ulazu u sam vrh.

Goran Krsmanović:

- Malo problema na početku ali na kraju odlično odrađen posao. Radomir Antić je napravio čudo od reprezentacije. Odlična igra Dejana Stankovića i nadam se velikom uspehu na svetskom prvenstvu.

Predrag Stanković

IZVIĐAŠTVO

Druženje na Vršačkom bregu

Kod Vršačke kule

Tradicionalno druženje izviđača OI “Nadel“ i OI “Sava Munćan“ iz Vršca održano je 17. i 18. oktobra na Vršačkim planinama. Njihov memorijal “Majini dani“ ove godine nije bio takmičarskog karaktera, već je akcenat stavljen na druženje tri banatska odreda, a pored pomenutih, manifestaciji su prisustvovali i izviđači iz Bele Crkve.

            Ekupa “Eukaliptus“ koju su sačinjavali mlađi izviđači Odreda izviđača “Nadel“: Dejan, Aleksa, Miroslav, Lara i Aca, po dolasku su obišli lepi vidikovac kod crkve Sv. Teodora, sa kojeg se videla čitava panorama grada obasjanog suncem - prizor koji se pamti. Godine 2002. na ovom mestu je podignut i osveštan hram posvećen Svetom Teodoru, vršačkom sveštenomučeniku. Teodor Nestorović je 1594. godine podigao Banaćane na ustanak protiv Turaka pod barjakom sa likom Svetog Save. Vladika je bio uhvaćen od strane temišvarskog paše i živom mu je koža odrana. Kanonizacija je obavljena 29. maja 1994. godine u Vršcu u prisustvu patrijarha i velikog broja arhijereja.

             Put do Vršačkog brega vodi kroz nadaleko poznate vinograde. Vršački predeo je idealan za bavljenje vinogreadarstvom i duga je tradicija proizvodnje vina u ovom kraju. Još su dačka i sarmatska plemena znala za kulturu vinove loze, a sigurno su i Rimljani imali ovde svoje zasade. Rizničar mađarskog kralja Vladislava Drugog platio je svojevremeno jedno bure vršačkog vina deset ipo dukata. Turski putopisac Evlija Čelebija, na svom putovanju kroz ove krajeve zapisuje: “Na istočnoj strano ove varoši, sve gore do starog grada, pružaju se bregovi koji su zasađeni vinovom lozom, grožće rubinske boje je vrlo ukusno“.

            Kroz prelepo šumsko područje koje je od 1982. godine zaštićeno kao park prirode, izviđači stižu na odredište, SUP-ovo odmaralište, gde su ljubazni domaćini već uveliko bili u poslu - kuvanju pasulja. Nakon smeštaja i sređivanja prostorija, prelep dan je iskorišćen za šetnju do planinarskog doma “Široko bilo“. Pauza i predahc su iskorišćeni za odbojku, a brđani su ugošćeni kod starog izviđača, bivšeg starešine odreda Đere, pa se stalo prijatno kafenisati i ćaskati o sećanjima na prethodne akcije.

            U povratku do odmarališta, željni avanture i dokazivanja, izviđači nisu odoleli izazovu da pronađu prečicu kroz šumu. Prijatno popodne i veče protekli su u druženju i uživanje u lepom šumskom ambijentu, čistom vazduhu i odmoru za dušu i telo.

            Nedelja... Jesen pokazuje već svoje ćudi... Kiša koja je padala pokvarila je plan za planinarenje do vrha Lisičja glava. Ali, ipak se otišlo do Vršačke kule, simbola grada i okoline. Pretpostavlja se da ju je gradio despot Đurađ Branković 1439. godine. Tvrđava je sazidana na brdu viskom 399 metara. Pored sačuvane kule postojala je i jedna manja polukružna kula. Visina spoljnih zidova iznosi 19,85 metara, a strane su široke 13,86 metara. Karlovačkim mirom 1701. godine počelo je rušenje kule kako se više ne bi koristila u vojne svrhe.

            U Vršcu, prelepom gradu sa mnogo uređenih fasada kojima je održan duh prošlih vremena, izviđači su posetili stari park koji je jedan od najstarijih u Srbiji. Proglašen je za spomenik grada 2000. godine jer pripada kategoriji prirodnih dobara. Zauzima prostor od blizu šest hektara i projektovan je u mešovitom stilu u kome su se mešali uticaji francuskog načina projektovanja rondela i cvećnjaka sa engleskim rasporedom drveća, travnjaka i žbunja. U praku se nalazi i lepo uređeno dečije igralište na kojem su uživali i izviđači.

            Kao i na svakoj akciji, izviđači su upoznali grad u kome su boravili i njegovu okolinu i iako je već dosta puta posećen, Vršac uvek pruži nešto novo, kao i Vršački breg koji se uzdiže iznad njega.

Daniela Jajić

ISTORIJA

Doseljavanje Srba

            Prvi popisi domaćinstava u Tamiškom Banatu govore nam da je još 1727. u Starčevu živelo 38 srpskih porodica, mada je i već tada bio prisutan određen broj Nemaca. Prvi Srbi su bili migranti iz Srbije, ili Raške, doseljeni seobom pod Čarnojevićem.

            Godine 1717-1773. Srbi iz Starčeva su, što se tiše crkvene organizacije, bili podređeni pančevačkom protopopijatu temišvarske eparhije. U prvoj polovini tog perioda je između ostalog, bilo i dosta sporova i i svađa između srpskih podanika i nemačkih familija u selu. O ključnim problemima tog vremena jasno govori tadašnje pitanje Uprave Pančevačkog distrikta, pod kojim je tada Starčevo potpadalo, kako se postaviti prema razmiricama Srba i Nemaca s jedne strane i hajduka kapetana Nikole sa Topole i sela s druge strane. Očigledno je da je tada u okolini Pančeva bilo dosta razbojnika i hajduka, pa je tada najveći problem vlasti bio obračunavanje sa njima. Zbog toga je u Starčevu uvek bilo neke vrste straže i obezbeđenja, srpskog, ili nemačkog. S obzirom na prisustvo odmetnika i pljačkaša, i blizine dunavskih ostrva s kojih je uvek pretila neka opasnost, da se zaključiti da je život Srba bio obeležen neprestanom strepnjom i strahom.

            Nakon kuge koja je zadesila naše krajeve, selo je prepolovljeno, ali je ipak i dalje postojalo. 1739. je u selu zabeleženo 16 vojnika, srpskih hajduka iz čete kapetana Raškovića, koji su vršili graničarsku dužnost na Dunavu. Narednih godina, Starčevo je bilo mešovito graničarsko-komorsko naselje. Broj stanovnika je varirao, a vršene su pripreme za prvu kolonizaciju Srba. To se i dogodilo početkom 1764. godine, kada su naseljeni Srbi iz potisko-pomoriške granice. Prilikom tih naseljavanja, svako srpsko domaćinstvo je dobilo 24kj oranice i 6kj livada. Pošto dodeljena zemlja nije dugo obrađivana, a za njeno razoravanje primitivnim sredstvima je trebalo dosta truda, doseljenici su negodovali primajući punu sesiju. Ostalo je kao predanje u familiji Grubetić, da njihov predak, Vasa, nije hteo da primi svu zemlju, pa je zbog toga pretučen.

            Krajem 1764. godine je Starčevo ponovo popisano. Bilo je 110 srpskih domaćinstava, a selo je imalo atribut čisto srpskog naselja. Određen broj današnjih srpskih starosedelačkih porodica vodi poreklo od familija pomenutih u ovom popisu. Međutim, već 1766. ne tako mali broj Srba se preselio u Dolovo. U njihove kuće su se ubrzo uselili nemački kolonisti. Raseljenje Srba se dogodilo prevashodno zbog toga što negraničari u regimenti nisu mogli da žive bez dozvole viših vojnih vlasti.

            Godine 1770. se prvi put pominje starčevačka opštinska uprava. Kao članovi opštine se navode Mihajlo Veličković, knez, Ignjat Živković, Veselin Đurišić i Milić Stojanović, kmetovi. Manastir Vojlovica je dugo predstavljao parohiju za Starčevce, pa i obrazovno središte, jer njega dugi period nije bilo. Srpska škola je otvorena tek 1783. Srbi su u počecima svog života u Starčevu živeli pretežno od stočarstva i ribolova, a manje od zemljoradnje. Domaća radinost je takođe bila razvijena. Što se ostalih delatnosti tiče, prema podacima iz 1769. se navodi Đorđe Ekmedžija kao zakupac kafane kod mlina. Nakon prvih grupnih nastanjivanja Srba u Starčevu, usledila su pojedinačna. Prema popisu iz 1905, Srba je bilo 1442, a bili su okupljeni oko svojih ustanova, srpske škole, crkve, koja je podignuta 1788, i Srpskog crkvenog pevačkog društva osnovanog 1903.         

(Pri izradi teksta korišćene publikacije Srete Pečinjačkog)

Ratarska jesen u Starčevu

Spaljena njiva

Aktuelno

Oktobarski poljoprivredni radovi u Starčevu bili su vrlo intenzivni. Ratari su priveli kraju žetvu kukuruza, suncokreta i soje, te je sada ostalo malo vremena da se zemljište pripremi i obavi setva ozimih useva. Početkom druge dekade meseca oktobra, vremenske prilike odložile su poslove osnovne obrade zbog čestih kiša povremeno praćenih jakim vetrom. Takođe, dnevna temperatura naglo je pala sa 27 na 6 stepeni. Ipak, ukoliko se vremenski uslovi do kraja meseca poprave, kao što meteorolozi najavljuju, starčevački ratari imaće mogućnost da završe predsetvene i setvene radove u krajnjim granicama optimalnog roka, na, kako svi očekuju, raskvašenom i omekšanom zeljištu.

Predstavljamo

Među ozimim usevima, u našem ataru najčešće se uzgaja ozima pšenica. Neke sorte, poput: “ljiljane“, “dragane“, “evrope 90“, “pobede“, “rodne“, “rapsodije“ i “renesanse“, godinama su zastupljene u setvenom planu naših ratara. One su svoju apsolutnu dominaciju potvrdile vrhunskim karakteristikama u pogledu prinosa, hektolitarske mase, otpornosti na bolesti i mraz. Takođe, ove novosadske sorte imaju odličnu adaptibilnost na agroekološke uslove naše sredine. Jedna sorta koja bi u narednim godinama mogla da zainteresuje starčevačke ratare je “balaton“ (bez osja). Ova sorta dolazi iz austrijske kompanije “Saatzucht Donau“.

Karakteristike: u proizvodnom programu “Delta semena“ nalazi se od 2007. godine. U sortnim ogledima, po visini ostvarenog prinosa, “balaton“ je u nekoliko ogleda bio ispred sorte Pobeda koja je standard u priznavanju. Za setvu je dovoljno 170 - 200 kg semena/ha, odnosno oko 400 klijavih zrna po m2, što znatno smanjuje troškove semena i setve. Optimalni rok setve je od 10. do 25. oktobra. Više informacija možete pronaći na adresi njnjnj.deltars.com.

Savet

Nakon žetve, starčevačke njive često su izložene vatrenoj stihiji praćenoj gustim dimnim zavesama. Ova pojava delo je nesavesnih ratara jer spaljivanje žetvenih ostataka predstavlja čist gubitak. Pored stalne opasnosti od požara, koji su ne retko većih razmera, sagorevanjem organske materije bespovratno se gube hranljivi sastojci važni za ishranu zemljišta. Sa stanovišta održavanja plodnosti, mnogo je korisnije zaoravanje žetvenih ostataka. U Vojvodini, širenje vatrene stihije na ovaj način čak je i zakonom zabranjeno. Apelujemo na starčevačke ratare da ne spaljuju žetvene ostatke na njivama!

Tržište

Cene najtraženijih ratarskih proizvoda na individualnim domaćinstvima, u oktobru mesecu, kretale su se u širem intervalu. Tako je merkantilni kukuruz u zrnu (rod 2008. god.) moguće pronaći po ceni od 8-12 din/kg, pšenicu za 12-15 din/kg i suncokret po ceni od 30-40 din/kg.

            Cene sa starčevačke pijace:

Paprika.................... 40-70 din/kg

Kupus.......................15-20 din/kg

Krompir.....................20 din/kg

Jaja............................6 - 10 din/kom

Sir .........................200 din/kg

Orasi......................500 din/kg

Jabuke.....................20-35 din/kg

            Pijačni dani u Starčevu su svakog četvrtka i nedelje.

dipl. ing. Darko Ješić

EKOLOGIJA

Čestično zagađenje

            Svojom delatnošću čovek je izmenio prvobitni sastav atmosfere, zemljišta i vode. Zagađujuće materije iz mnogih izvora zagađenja, neizbežnih pratilaca urbanog života, u obliku gasa, dima, prašine, pepela, čvrstog otpada i otpadnih voda ubacuju se u vazduh, zemljište i vodu menjajući ih. Ugroženi su čovekovo zdravlje i njegova životna sredina jer nisu uspeli da se prilagode promenama.  Povećan je broj obolelih od anemija, alergija, imunoloških, genetskih i neurotskih poremećaja kao i poremećaja metabolizma. Svaku promenu u sastavu i stanju vazduha, koja prelazi granicu prilagodljivosti ljudskog organizma i dovodi do njegovog obolevanja, nazivamo aerozagađenjem. Izvori zagađenja atmosfere naselja su različiti. To su pre svega procesi sagorevanja uglja i nafte u elektranama, toplanama i individualnim kućnim ložistima, procesi u industrijskim postrojenjima (naftna, hemijska, metalurška, prehrambena), izduvni gasovi saobraćajnih vozila i teških mašina, procesi na deponijama otpada i smeća itd. Najčešće zagadujuće materije su CO₂, CO, SO₂, azotni oksidi, razna organska jedinjenja (ugljovodonici, benzoli, freoni), olovo i dr. Do sada je identifikovano više stotina različitih zagađujućih materija, a treba istaći mogućnosti stvaranja novih, do sada nepoznatih jedinjenja, pod uticajem sunčevog zračenja i električnog pražnjenja. Na kvalitet vazduha na našem području, pored koncentracije zagađujućih materija iz izvora zagađenja i udaljenosti izvora, veliki uticaj imaju meteorološki elementi: stanje vazdušnog pritiska, pravac i brzina vetra, vrtložna strujanja, odsustvo vetra, vlažnost vazduha, prisustvo magle, količina padavina, temperatura vazduha i temperaturne inverzije. Najveća koncentracija zagadujućih materija rasprostire se vodoravno u pravcu vetra. U periodima “tišine“ - odsustva kretanja vazduha sve zagađujuće materije ostaju u naselju. U donjim slojevima atmosfere vazduh je topliji i kreće se ka gornjim hladnijim slojevima što omogućava normalnu disperziju. Međutim u uslovima naglog rashlađivanja zemlje dolazi do temperaturne inverzije. Prizemni vazduh je hladniji od onog u višim slojevima pa je disperzija onemogućena. Nizak vazdušni pritisak, odsustvo vetra, velika vlažnost vazduha, magla i temperaturna inverzija smanjuju rasprostiranje zagađujućih materija u visinu i daljinu, zadržavaju ih u prizemnim slojevima i koncentrišu u blizini izvora zagađenja. Može doći do stvaranja “smoga“ sa jedinjenjima koja su izuzetno otrovna i opasna po zdravlje ljudi. Nivo koncentracije zagađujućih materija utvrđuje se merenjem. Koncentracija zagađujućih materija u vazduhu, na određenom mestu, kojom se izražava kvalitet vazduha, zove se imisija. Nadležno ministarstvo propisuje granične vrednosti imisije, obezbeđuje propisno praćenje kvaliteta vazduha u naselju i evidenciju podataka, obezbeđuje praćenje osnovnih meteoroloških elemenata i prati uticaj zagađenog vazduha na zdravlje ljudi. Cilj kontrole kvaliteta vazduha je zaštita zdravlja ljudi, odnosno, utvrđivanje izvora zagađenja, utvrđivanje stepena zagađenja, utvrđivanje kretanja zagađenosti vazduha u toku godine, procena opterećenosti pojedinih lokacija, utvrđivanje kritičnih situacija u cilju upozorenja javnosti i na kraju utvrđivanje mera zaštite. Podaci dobijeni praćenjem aerozagađenja su osnov za donošenje programa sanacije određenog područja. U slučaju prekoračenja graničnih vrednosti imisije, zagađivač je dužan da na zahtev određenog inspekcijskog organa preduzme potrebne mere da bi se koncentracije štetnih i opasnih materija svele na propisane granične vrednosti imisije. Najčešće se kontrolišu imisija SO₂ iz grupe nekancerogena i čađ iz grupe kancerogena i ukupne taložne materije. Oni se mogu smatrati indikatorima aerozagađenja. Sumpordioksid, nastaje kao proizvod sagorevanja sumpora u fosilnim gorivima. To je gas oštrog mirisa, teži od vazduha. Toksičnost mu se pojačava u uslovima povećane vlažnosti zbog stvaranja sumporne kiseline. Iritira disajne puteve i konjuktive, a pri većim koncentracijama oštećuje i čulo mirisa. Dugo udisanje manjih koncentracija u stanju je da izazove hronično oštećenje disajnih puteva, konjuktiva i gleđi zuba, a neki mu pripisuju kataralne promene sluzokože želuca, menstrualne poremećaje i različite promene u krvnoj slici. Prema najnovijim saznanjima proizvodi oksidacije SO₂ u vazduhu još su toksičniji od samog SO₂. Čađ nastaje sagorevanjem fosilnih goriva. To su fine, male čestice veličine oko 5 mikrona, lebde u vazduhu i ponašaju se kao gas, sadrže toksične i kancerogene materije, lako prodiru u disajne puteve i oštećuju ih. Taložne materije su delići čvrstog goriva, pepela, ulične prašine koji usled svoje težine padaju na zemlju. Dejstvo na organizam im zavisi od porekla i hemijskog sastava, veličine i oblika čestice, zagađenosti mikroorganizmima.

dipl. ing. Vlado Savić   

Vrh strane