S obzirom da nisu dobijali platu, graničari su imali pravo da zadrže trećinu zaplenjene robe (kontrabande). Među švercovanom robom su bili duvan, vino i so. To i nije čudo, s obzirom da je tada oko Beograda bilo čak 16 ostrva na Dunavu, među kojima su ade Čakljanac i Štefanac, Ovčanska, Starčevačka, Omoljička, Vinčanska ada a južnije i Brestovačka i Gročanska ada, koje su sve do jedne, verovatno bili raj za krijumčare.

            Nakon što je carica Marija Terezija proglasila Banatsku vojnu krajinu 1764. godine, u pograničnim mestima u Tamiškom Banatu, 1770. godine zabeleženi su brojni čardaci i stražarnice, u Omoljici, kod Grocke, na putu ka Marijinom Polju i jedna kod Starčevačke ade.

            Tokom 1788 godine, beogradsko podunavlje postaje deo Kočine krajine, ali se već 1791. vraća Osmanskom carstvu. Početkom 19. veka, u Osmanskom carstvu započinje hajdučki ustanak, koji dovodi do oslobođenja beogradskog podunavlja.

            Zabeleženo je da su skele zatim preuzeli hajduci, na čelu sa Vasom Čarapićem, koji je prema pisanim izvorima, bio upravnik dva skelska prelaza, u Višnjici i Grockoj. On je tada ubirao značajne novčane prihode s obzirom da su bili u pitanju i granični prelazi na kojima se carinila roba.  I tada je naravno, kao i kasnije bilo krijumčarenja, pa se početkom 19. veka navodi jedan slučaj krijumčara soli koji su iz Ritopeka po kazni odvedeni u Pančevo.

            Nakon osnivanja Kneževine Srbije sredinom 19. veka skelski prelazi se vraćaju u ruke države, koja donosi i zakon kojim se definišu tarife za gročansku skelu. Tokom 1850. godine beleži se da je sprovedena nabavka truba koje su korišćene za dozivanje skele od strane poštanskih službenika i obaveštavanje hajduka da prolaze pismonoše kako ne bi došlo do zasede ili otmice, što se tada smatralo velikim grehom. 

            U to vreme prestaje da postoji i Banatska vojna krajina, a krajem 19. veka potopisac Feliks Kanic beleži da je zbog učestalog šverca duvana preko Dunava, tada  privremeno ukinut sav rečni saobraćaj između dve obale Dunava, pa brodovi i skele staju ili samo u Banatu ili u Beogradu.

            U novom setu propisa iz 1844. godine čak se preporučuje i naplata carine (đumruka) pre početka plovidbe, a sve zbog pojedinih trgovaca koji su prijavljivali manje robe nego što prevoze i tako izbegavali plaćanje carine.

            Da nisu samo siromasi izbegavali plaćanje skelarine i carine, potvrđuje i izveštaj Beogradske carinarnice iz 1845. U kome se navodi da građani plaćaju carinu čak i za robu koju prevoze za lične svrhe, dok su Knjaz, velikaši, svi bogati zemljoposednici u potpunosti oslobođeni ovih nameta. Tokom 3. decembra 1868. zakonom je naređeno da se knjige, spisi i crteži za “nauke i veštine“ potpuno oslobode od plaćanja carine.

            Do abdikcije kneza Miloša, đumruci su izdavani u zakup, a godine 1839. to je zabranjeno zakonom. Carinskom službom je upravljalo Ministarstvo finansija. Kako bi sprečili krijumčarenje, pojedini carinici su naplaćivali đumruk u unutrašnjosti zemlje a ne na samoj granici. Tada je zabeleženo da se krijumčarilo drago kamenje, zlato i biseri.

            U drugoj polovini 19. veka, na levoj obali Dunava, osnovana su i naselja Ivanovo, Marijino Polje i Đurđevo, a nakon velikih poplava krajem 19. veka nastaje i naselje Vojlovica. Pored drva i poljoprivrednih proizvoda, skelom je naročito prevožena riba iz Ivanova, koja se prodavala na pijaci ili vašarima, među kojima je najpoznatiji bio panađur u Boleču, koji je trajao pet dana.

            Početkom 20. veka, Banat i centralna Srbija ponovo postaju deo zajedničke države, Kraljevine Jugoslavije, ukidaju se granični prelazi i počinje sa radom skela u Vini kao i u Ritopeku, dok kasnije prestaje sa radom skela u Grockoj. U istraživanju koje je sprovedeno tokom 1961. godine beleži se da stanovnici Ritopeka obrađuju preko 200 hektara zemlje u Banatu i za prevoz koriste skelu.

            Tako je ostalo sve do dan danas 2020. godine, 300 godina nakon uspostavljanja skelskog saobraćaja u Opštini Grocka.

            Iako su leva i desna obala Dunava za to vreme bile deo gotovo 20 različitih republika i država, koje su spajale i razdvajale stanovnike beogradskog podunavlja i južnog Banata, skela je svo vreme bila most između različitih kultura i naroda Evrope. Danas na čitavom toku Dunava kroz Srbiju plovi samo 10 skela, a dve od njih su u Vinči i Ritopeku. Ove skele su bile i ostale nezamenljiv deo industrijskog nasleđa Evrope.

“Exospace“

pripr. P. Andrejić