Ovaj deo Starčeva, međutim, nije oduvek nosilo taj naziv, a priča o nastanku njegovih ulica takođe ima svoju zanimljivu pozadinu, o čemu će biti reči u nastavku teksta.

            Radničko naselje nastalo je planskom izgradnjom, na mesnom pašnjaku, relativno ravnog terena sa blagim oscilacijama. Prosečna nadmorska visina pre formiranja naselja, kretala se oko 75 do 77,3 metra. Najviši deo terena koji je i danas zadržao ovu kotu prostire se u pravcu poslednje poprečne ulice u naselju prema reci Nadel, nastale od poljskog puta, zbog čega ni danas nema svoj naziv. Najniži deo terena nalazi se duž nekadašnjeg rečnog korita, reke koje je ovuda tekla u vreme neolita. Na tom mestu je 70ih godina 20. veka prokopan kanal, kako bi prikupio višak atmosferskih voda i sprečio njeno površinsko zadržavanje. Ovaj kanal se preostire preko parcela na današnjim adresama: Partizanska 111; Radnička 74 i Sremska 38. Interesantno je da je kanal striktno izdvojen kao posebna parcela, samo u bloku između Partizanske i Radničke ulice, dok je u ostalim delovima naselja deo građevinskog zemljišta. Ova pravna mogućnost dozvolila je stavljanje kanala u cev na parcelama: Radnička 83 i Vinogradska 63. Međutim, ukoliko bi se na celom prostoru kanal stavio u cev, ovde bi se sakupljala voda pri obilnijim padavinama. Druga manja uvala nalazila se ispod današnjeg bloka oivičenog  Partizanskom, Kestenovom, Radničkom i Banatskom ulicom. Danas se ona uglavnom ne primećuje jer je intervencijom vlasnika parcela teren nasut i izravnan.

            Orijentaciju naselja i pravac ulica, oblikovao je položaj današnje Partizanske i Kestenove ulice, gde su već postojali i neki raniji objekti. U današnjoj Partizanskoj ulici, na neparnoj strani od broja 5 do broja 15, kuće se javljaju već pred kraj Banatske vojne granice, odnosno oko 1870. godine. Do početka 20. veka kuće se na neparnoj starni protežu do današnjeg broja 33A. Ova granica Starčeva taj oblik zadržala je sve do početka izgradnje Radničkog naselja,  odnosno do formiranja parcela za gradnju.

            Jedna od najstarijih kuća u ovom naselju, koja svedoči i o tome kako je Starčevo nekada izgledalo, nalazi se na adresi Partizanska br. 21. To je tipična kuća na brazdu sa tri prozora, razvijena pretežno pod uticajem srpskog stanovništva Banata na samom početku 20. veka. Da je ova kuća nastala pre formiranja radničkog naselja, svedoči i njen položaj, koji je uvučen u odnosu na sadašnju regulacionu liniju ulice, odnosno kuća je zadržala nekadašnji pravac. Na taj način ova kuća direktano svedoči o prošlosti našeg mesta. Od drugih objekata koji su stariji od samog naselja beležimo rimokatoličko groblje, koje je, takođe, uticalo na konačni oblik Radničkog naselja, a koje je na istom mestu još od početka 19. veka.

            Današnje naselje nastaje kao odgovor na potrebe ubrzane industrijalizacije  Pančeva. Krajem 50-ih godina prošlog veka, otpočete su pripreme za izgradnju ”Azotare”, a početkom 60-ih godina, formiraće se ”Hemijska industrija Pančevo”. Za gradnju ali i za rad u fabrikama bilo je potrebno na hiljade ljudi. Tako je Starčevo mehaničkim prilivom stanovništva, za skoro polovinu uvećalo broj žitelja do 1961. godine. Prvi talas novopridošlog stanovništa sagradio je svoje domove na isparcelisanim površinama oko današnje Partizanske i Radničke ulice, od Kestenove, pa do Omladinske ulice. Deceniju kasnije naseljena je i današnja Vinogradska ulica a do kraja 80-ih, formirana je i Sremska ulica. Placevi koji su radnici dobijali bili su najčešće oko 3-4 ara, što je znatno manje od prosečnog placa Gornjeg i naročito Donjeg kraja. Ovakva parcelacija zapravo je bila odraz doseljavanja nepoljoprivredno orijentisanog stanovništva, koje nije imalo potrebu za odlaganjem mehanizacije ili skladištenjem poljoprivrednih proizvoda, već je usmereno na rad u fabrikama. Većinski su građena dva tipa prizemnih kuća, jednostavnog oblika u gabaritu dvosobnih ili trosobnih stanova. Iz razloga smeštaja što većeg broja ljudi bez narušavanja okolnog plodnog poljoprivrednog zemljišta i same ulice u naselju imaju znatno uži javni prostor, sa oko 12 metara širine.

            U urbanističkom smislu ovo naselje nastaje vrlo brzo. Za svega dvadesetak godina, Radničko naselje od pašnjaka dobija svoj okvir vrlo sličan današnjem. Sa prvosagrađenim kućama dovodi se i struja. Elektrika u stvarnosti nije bila jaka, već je namenjena ponekom svetlu i utikaču. Ipak, interesantno je sagledati ceo novonastali prostor u kontekstu izrazito ”radničke” namene. Razvoj naselje nije predvideo neku javnu površinu poput parka, trga, šetališta ili mesta za javni objekat, već je usmereno da bude mesto ”spavanja i odmora” od rada. Ovaj nedostatak nadomestio se delimično formiranjem Titovog parka tokom 80-ih godina i spontano otvorenim privatnim radnjama od kojih su neke na momente imale ulogu javnog okupljališta.

            Svoj današnji naziv Radničko naselje dobija nešto kasnije. Prvobitni formalan naziv bilo je ”Novo naselje”. Takođe, ulice u njemu nisu odmah imale imena, već,  ukoliko ste stanovali u današnjoj Radničkoj ulici adresa bi bila:  Novo naselje, prvi red. Današnja Vinogradska ulica, je tako imala adresu: Novo naselje, drugi red. U arhivama Mesne kancelarije, mogu se pronaći imena prvih stanovnika ovog naselja, koji su upravo pod ovim adresama i zavedeni. Sam naziv ”Radničko naselje” upotrebljava se od 1970-ih godina, kada se do tada kolokvijalni naziv ustalio. Takođe, po izgradnji naselja Šumice, ono prestaje da bude ”novo”.

Marko Ivošević