Vožnja vozom između Oravice i Anine je fascinantna i iznenađujuća i otkriva prelepe planinske predele Banata. Jedna od najstarijih u Evropi, ova planinska železnica je jedinstvena turistička atrakcija u susednoj Rumuniji koja privlači brojne turiste željne da otkriju priču o najlepšoj trasi na šinama u ovom delu sveta. Mostovi, tuneli i litice probijene kako bi se napravilo mesto za vagone na ugalj su simboli impresivnog tehničkog dostignuća. Izgrađena pre pronalaska dinamita, pruga Oravica - Anina je proizvod majstora klesara koji su svojom veštinom i snagom kreirali ovu jedinstvenu trasu,
Prva planinska pruga u Rumuniji
Priča o deonici Oravica - Anina počinje 1847. godine, kada je austrijska administracija odlučila da uspostavi trasu za transport uglja od Karpata prema Dunavu. Počev od 18. veka, rudarstvo u Banatu donosilo je značajne prihode Austrougarskoj imperiji, a izgradnja savremenih puteva bila je neophodna da bi se ovaj kraj povezao sa Bečkim dvorom. Linija Oravica - Bazjaš već je bila u funkciji, ali njeno produženje do Anine postalo je imperativ kao posledica brzog razvoja ovog kraja. Napori meštana, arhitekata, inženjera i klesara dovedenih čak iz severne Italije doveli su do otvaranja prve planinske železnice u Rumuniji 1863. godine. Neravni teren, nedostatak dinamita i kranova otežavali su ovaj zadatak, jer su svi tuneli i vijadukti građeni jednostavnim oruđem (dletom i pijukom) i ljudskom snagom. Pre više od 150 godina, parna lokomotiva, praćena sa šest vagona, napustila je gradić Oravicu i stigla do Anine. Od 1869. godine put je otvoren i za prevoz putnika.
Tuneli i vijadukti
Tokom bilo kog godišnjeg doba, putovanje između Oravice i Anine otkriva prelepe pejzaže i očaravajuće boje. Doline koje se prostiru u blizini pruge i litice koje skoro dodiruju voz zaista oduzimaju dah. Kada se lokomotiva pokrene, putnik se vraća u prošlost, u vozu sa drvenim klupama i pećima za zagrevanje kupea. Na dužini od 34 kilometra voz prolazi kroz čak 14 tunela. Najduži od njih, Garlište, dug je 660 metara. Deset mostova upotpunjuje spektakl planinskih pejzaža. Od svih njih, Jitin je zaista impozantan i smatra se umetničkim delom. Masivni stubovi visine do 32 metra i džinovska provalija u kojoj su usidreni, pretvaraju ovaj deo puta u vrhunac rute. Od Garlišta, voz se polako spušta prema Anini, ostavljajući za sobom glatka brda, stare železničke stanice i blok-stanice koje su nekada davno nadgledale saobraćaj. Nakon dva sata, lokomotiva piskom najavljuje svoj dolazak označavajući kraj ovog neverovatnog putovanja, svojevrsnog povratka u 19. vek.
Kojim putem doći?
Do početne stanice u Oravici lako se stiže. Od Starčeva put vodi do Bele Crkve pa preko graničnog prelaza Kaluđerevo. Od granice, pa do podnožja Karpata, Oravice, sledi dvadesetak minuta vožnje kroz interesantan predeo. S jedne strane vide se Vršačke planine u punom profilu dok se ispred ističu ogromni Karpati. Oravica je gradić burne prošlosti. Nekada važno rudarsko mesto i sedište sreza, tu su se nalazili rudnici srebra, bakra i kasnije uglja. Stanovništvo je bilo izmešano, nemačko i rumunsko, ali je bilo i Srba i Hrvata, Čeha i drugih.
Oravica je vrlo rano, u prvoj polovini 19. veka, dobila pozorište. Kada je 1817. godine održavana pozorišna predstava u loži je sedeo austrijski car. Kod Oravice se osamdesetih godina 19. veka otvorila klimatska banja Marila. Mesnu gimnaziju su pohađali Srbi, učenici ne samo iz okoline nego i Srbije. Radnički deo ovog gradića od oko 12 hiljada stanovnika nalazi se u ravnici, dok je njegov istorijski deo, sa sada oronulim fasadama ali licima zgrada koja govore o slavnoj prošlosti, usečen u prve obronke Karpata i pruža nesvakidašnji osećaj simbioze planine i grada. Za putnika - istraživača, Oravica nudi nekolikop časova šetnje kroz oba dela ovog interesantnog rudarskog naselja.
Krajnja stanica putovanja je Anina, gradić veličine Starčeva koji se nalazi tridesetak kilometara dalje od Oravice, visoko u planinama. Ovo naselje je nastalo podelom nekadašnjeg Štajerlakanina (nem. Steierdorf, u prevodu na srpski: Štajersko Selo), na dva nova samostalna naselja: Aninu i Stejerdorf. Nekada su nemački rudari činili dominantnu većinu stanovništva, a danas su najbroniji Rumuni.
Odmah po zaustavljanju voza u stanicu koja izgledom nije promenila svoj oblik još iz 19. veka, naići ćete na štand koji će vas uputiti - u muzej. Poput Starčeva, i Anina ima značajnu istorijsku prošlost: poslednjih godina grad je privukao svetsku pažnju po najstarijim ostacima praistorijskog čoveka na tlu Evrope koji su do sada nađeni. Ovi ostaci, stari 40.000 godina, nađeni su obližnjoj pećini Peštera ću Oaze (Pećina sa kostima). U muzeju se, pored replike nađenih artefakata iz praistorije, nalaze predmeti vezani za rudarsku prošlost ovog grada, a interesantan je i izložbeni materijal iz perioda Drugog svetskog rata. Ne zaboravimo da su u to vreme u Anini živeli uglavnom Nemci.
Voz na relaciji Oravica - Anina saobraća jednom dnevno. Kompoziciju od dva retro - vagona nekada je vukla parna lokomotiva a sada je predvodi “dizelka“. Zadnja vrata poslednjeg vagona otvorena su i pružaju sjajnu priliku za uživanje u pejzažu kao i za fotografisanje, a prizori su vanserijski. Drvene klupe za sedenje i peć na drva u sred vagona, posebna su atrakcija. Nakon dolaska u Aninu, putnik - avanturista ima na raspolaganju nešto manje od dva časa da obiđe ovaj rudarski gradić. Preporuka je da se najpre ode u muzej, a nakon toga, šta ostane.
Petar Andrejić
Ne zaboravite:
Kupovinu vinjete, odnosno plaćanje putarine, možete obaviti na benzinskoj stanici na ulazu u Oravicu. Ona košta oko 15 leja (3 evra) i važi sedam dana. Saobraćajna kazna, ukoliko nemate vinjetu, iznosi 120 evra. Nije potreban “zeleni karton“. Inače, jedan lej vredi oko 24 dinara. Vreme, u odnosu na Srbiju, jeste +1 čas. Preporuka je da kupite neki od dnevnih paketa interneta od svog provajdera. Povratna karta za voz iznosi oko 10 evra. Inače, cene u Rumuniji su pristupačne u odnosu na naš standard, pa se bez problema u ovaj boravak može uključiti i ručak u nekom od restorana u Oravici ili Anini.